Zwanger met ADHD

Na heel wat jaren twijfelen en uitrazen is het zover, ik ben zwanger! Wel eventjes, tegen de tijd dat jullie dit lezen ben ik al met verlof. De afgelopen maanden zijn een vreemde rollercoaster geweest. Allerlei emoties kwamen voorbij, zeker in het begin, en het idee dat er een mensje in mij groeit blijft heel apart. Zwanger zijn met ADHD is niet altijd even makkelijk, al zijn er ook dingen die juist door mijn trucjes om de symptomen binnen de perken te houden vrij goed gaan!

Geen medicatie meer

Wanneer je zwanger bent of wil worden mag je geen medicatie als Ritalin, Medikinet en melatonine meer gebruiken. In uitzonderingsgevallen blijft de aanstaande moeder, onder strikte controle van een arts, medicatie gebruiken tijdens de zwangerschap. Maar meestal is het afbouwen en dan aanpoten. Ik ben al een hele tijd gestopt met dexamfetamine en melatonine omdat ik zwanger wilde worden. Dat is pittig, want ik was volledig op mezelf aangewezen om mijn hoofd boven water te houden. Aan de andere kant was het ook een goede oefening. Ik heb nu de tijd gehad om trucjes, ritmes en hulpmiddelen uit te proberen. Nu ik zwanger ben en ook niet meer een keertje medicatie kan gebruiken voor een moeilijk moment is het fijn dat ik weet dat ik er wel uitkom, omdat ik het langere tijd heb geprobeerd. Het gaat met ups en downs, maar ik kwam altijd weer op mijn pootjes terecht dus dat geeft wat zelfvertrouwen en berusting dat het wel goed komt.

Geen ‘doorgaan tot het gaatje’

Omdat ik een hele heftige burn-out heb gehad heb ik heel wat over mezelf moeten leren. Niet doorgaan tot het gaatje is een moeilijke les die ik zeker nog niet heb geleerd, maar ik heb wel stappen in de juiste richting gezet. Nu ik verantwoordelijk ben voor de gezondheid van mijn kindje komt de vraag ‘stoppen of doorgaan’ nog veel vaker voorbij dan hiervoor. Gelukkig kan ik, juist door mijn ervaring met burn-out, me makkelijker neerleggen bij gedwongen stoppen. Het gaat niet altijd vlekkeloos natuurlijk. Mijn grenzen herkennen, erkennen en respecteren is niet iets waar ik een groot talent voor heb. Maar waar ik vroeger kon balen als ik moest stoppen of wanneer ik te ver was gegaan, kan ik me er nu beter bij neerleggen. Het zij zo, het is niet belangrijker dan de gezondheid van mijzelf en mijn kind. Wat een verademing!

Nu of niet nu

De meeste mensen met ADHD hebben een tijdsgevoel van ‘nu of niet nu’. Wat zoveel betekend als iets is nu of het is niet nu, straks, morgen of volgend jaar valt daarmee allemaal in dezelfde categorie. Hierin zie je al een beetje waarom de meeste mensen met ADHD wat moeite hebben met plannen. Juist omdat mijn hoofd zo werkt ben ik een bijna obsessieve planner en schrijf ik alles op zodat ik het niet kan vergeten. Nu met ons eerste kindje op komst is dat een ideale manier van werken. Klusjes die ik perse voor de geboorte gedaan wil hebben staan ruim van te voren gepland in de gezamelijke agenda, een lijst met alle benodigdheden voor kind en bevalling is al maanden klaar en wordt regelmatig geüpdate, en ik heb alle belangrijke instanties en bijeenkomsten meer dan op tijd benaderd en bezocht. Ik zal vast dingen vergeten of over het hoofd zien, maar het idee dat alle belangrijke informatie duidelijk op een rijtje staat en toegankelijk is voor de mensen direct om me heen geeft me een gevoel van rust en controle. Juist daardoor kan ik het loslaten. De baby kan slapen, eten en poepen, de rest is bijzaak en daar verzinnen we wel wat voor. Mochten we essentiële zaken missen hebben man en ik gelukkig een creatief ADHD-brein, dus een oplossing zal er zeker komen. Ik geniet nog even van de laatste weken voordat ons leven totaal gaat veranderen. Het is spannend en ik heb er zin in!

ADHD en slapen

Een veel gehoorde klacht bij mensen met ADHD is moeite met slapen. Inslapen gaat moeilijk, doorslapen lukt niet en elke ochtend staan we weer gebroken op. Sommigen zijn voor dag en dauw hun bed uit en anderen kruipen niet voor drie uur ’s nachts onder de wol. Vaak zijn de slaapproblemen al jarenlang aan de gang en is er van alles geprobeerd, maar lekker slapen is nog niet gelukt. Wat moet je ermee?

Slaapproblemen en ADHD, hoe zit het?

Bij 80% van de mensen met ADHD is er sprake van problemen met slapen (zie pagina 10 van deze presentatie van psychiater Sandra Kooij over bioritme en ADHD). De aanmaak van melatonine zorgt ervoor dat je slaperig wordt, mensen met ADHD maken melatonine zo’n anderhalf uur later aan dan mensen zonder ADHD. Dat kan voor behoorlijke problemen zorgen en de symptomen van ADHD verergeren. Eerder schreef Peter Paul Both een artikel voor deze site over slaapproblemen en hoe daar mee om te gaan. Hoe de precieze samenhang tussen slaapproblemen en ADHD is, dat is nog niet helemaal duidelijk. Wel wordt er steeds meer onderzoek naar gedaan om deze relatie bloot te leggen (zie bijvoorbeeld dit artikel van ADHD Fund). De zucht naar prikkels (ook in de avonduren), niet op tijd gaan slapen en de verlate aanmaak van melatonine lijken in veel gevallen een rol te spelen.

Hoe slaap je beter met ADHD?

Als je op internet rondspeurt kom je talloze tips tegen om beter te gaan slapen. De ene tip zal helpen, de ander helemaal niet. Enkele tips die door wetenschappelijk onderzoek worden ondersteunt zijn onder andere:

Geen telefoon/tablet/computer gebruiken een uur voor je gaat slapen

Het blauwe licht van je telefoon of tablet geeft je hersenen het signaal wakker te blijven (zie de alinea over ADHD en slaap in dit artikel). Dat is precies wat je niet wil vlak voordat je naar bed gaat. Zet je internet uit en doe je telefoon in de oplader, in plaats van scrollen op je tijdlijn kan je beter een boek gaan lezen of een warme douche nemen.

Houd jezelf warm

Zoals in de presentatie van Sandra Kooij voorbij komt is het belangrijk om jezelf warm te houden om zo inslapen en doorslapen te bevorderen. Wanneer je het koud hebt is het lastig om te slapen, dus een warme douche en goede nachtkleding kunnen helpen bij het slapen.

Gebruik melatonine op doktersvoorschrift

Soms kan je alle trucs uit de kast trekken en toch een matig resultaat behalen, dan is het misschien tijd om met je huisarts of psychiater te gaan praten. Melatonine is een geneesmiddel, dus denk er niet te licht over om het te gebruiken en lees je goed in (lees bijvoorbeeld dit artikel over melatonine). Maar voor veel mensen met ernstige slaapproblemen kan het een deel van de oplossing zijn. Ik slaap met melatonine de meeste nachten redelijk, zonder is het een drama dus ik gebruik dit zeker als hulpmiddel om beter te kunnen slapen.

Geen oppeppende middelen

We weten allemaal dat oppeppende middelen als cafeïne niet handig zijn om vlak voor het slapen gaan te gebruiken, maar houd er rekening mee dat het wel een paar uur kan duren voordat de cafeïne helemaal uit je lijf is. Sommige mensen ervaring meer slaapproblemen als ze later op de dag ADHD-medicatie hebben gebruikt, terwijl anderen juist baat hebben bij een latere dosering om zo de gedachtenstroom in het hoofd wat te temmen. Bekijk hoe dit voor jou werkt en overleg met je arts als je hierin een aanpassing wil gaan doen.

Eigen tip: ga vroeger naar bed

Dit is natuurlijk een enorme dooddoener, maar het heeft mij wel enorm geholpen. Ik ben altijd een nachtbraker geweest en ga het liefst midden in de nacht pas naar bed, maar overdag ben ik gebroken. Op aanraden van mijn coach ben ik gaan kijken of het me helpt als ik juist eerder naar bed ga. Tot mijn grote verbazing slaap ik het beste als ik rond 21:30 uur in bed lig zodat ik ruim te tijd heb om rustig in slaap te vallen én lang genoeg te slapen. Het is zeker de moeite waard om uit te testen wat jouw natuurlijke ritme is, het kan je verbazen.

ADHD & leer- en gedragsproblemen

Fytotherapie als alternatief voor medicatie

Ingestuurd artikel door Primrose Farma.

background-primrose-plantSteeds meer kinderen en volwassenen krijgen de diagnose ADHD. Leer- en gedragsproblemen, gebrek aan concentratie, hyperactiviteit, angst, onzekerheid en stress kunnen verschillende oorzaken hebben. Er is in wetenschappelijk onderzoek een verband gevonden tussen ADHD en een verkeerd voedingspatroon, een gebrek aan bepaalde voedingsstoffen, voedselallergie, te veel toxische stoffen in de voeding of omgeving, een gebrek aan discipline, structuur en aandacht of een moeilijke thuissituatie. Het aanpassen van deze factoren vraagt tijd en inspanning en is niet voor iedereen even gemakkelijk realiseerbaar. Medicijnen zoals methylfenidaat of dexamfetamine zijn vaak heel effectief bij ADHD, maar ze werken niet voor iedereen en kunnen heftige bijwerkingen hebben. Gelukkig zijn er geneeskrachtige planten die de verschillende symptomen van ADHD en ADD op een natuurlijke, niet schadelijke manier verminderen.

Alternatieven voor medicijnen in de plantenwereld

Er zijn een aantal geneeskrachtige planten waarvan is aangetoond dat ze een gunstig effect hebben bij een gebrek aan concentratie en aandacht, hyperactiviteit, onrust, angst, onzekerheid, enz. Deze planten hebben geen bijwerkingen wanneer ze in de aanbevolen doseringen genomen worden. Een bijkomend voordeel is dat ze nog veel andere gunstige effecten hebben, zoals een antivirale, antibacteriële, antischimmel en antioxidantwerking. Ze werken dus niet alleen in op het zenuwstelsel, maar op heel het lichaam.

Jatamansi

De wortel van jatamansi (Nardostachys jatamansi) heeft twee belangrijke inhoudsstoffen: jatamanson en nardosinon. Jatamanson stimuleert de aanmaak van serotonine en remt de afbraak van acetylcholine. Serotonine is een neurotransmitter die o.a. nodig is voor een goede stemming, zelfvertrouwen, geluk, emotionele stabiliteit en een goede nachtrust. Acetylcholine is een kalmerende neurotransmitter, die ook het geheugen, de concentratie en de verstandelijke vermogens stimuleert. Jatamansi zorgt voor een ontspannen gevoel, zonder echt verdovend te werken. Het vermindert ook angst en onzekerheid.

Nardosinon beschermt het zenuwstelsel tegen beschadiging. Het verhoogt de aanmaak van nerve growth factor, een groeifactor die nodig is voor het behoud van gezonde zenuwcellen en de aanmaak van nieuwe onderlinge verbindingen (neurieten). Nardosinon zorgt ervoor dat verschillende verstoorde hersenfuncties weer beter gaan werken.

Jatamansi verhoogt ook de aanmaak van noradrenaline, dopamine, GABA en taurine. Het kan de natuurlijke balans tussen al deze neurotransmitters herstellen, een eigenschap die niet nagebootst kan worden door medicijnen. Medicijnen activeren of blokkeren één of enkele neurotransmitter(s), waardoor het evenwicht nog meer verstoord wordt.

Pepermunt

Pepermunt (Mentha x piperita) – met als hoofdingrediënt menthol – verhoogt de concentratie, de alertheid, de reactiesnelheid en de informatieverwerking. Pepermunt verbetert ook het geheugen. Het kan dus gebruikt worden om beter te studeren. Pepermunt remt de afbraak van acetylcholine, zodat deze langer beschikbaar blijft voor de zenuwcellen. Het beschermt bovendien de zenuwcellen tegen schade.

Basilicum

Basilicum (Ocimum basilicum) remt net als jatamansi en pepermunt de afbraak van acetylcholine, met een gunstig effect op de concentratie en het geheugen. Het kalmeert zonder suf te maken. Linalol, het hoofdbestanddeel van basilicumolie, stimuleert de bijnierschors en verhoogt de vrijgave van noradrenaline en adrenaline. Deze neurotransmitters verscherpen de aandacht en verhogen de motivatie. Een gebrek aan aandacht en concentratie, leermoeilijkheden, gedragsproblemen, vermoeidheid en depressie zijn typische tekenen van een gebrek aan (nor)adrenaline. Linalol vermindert angst en agressie en verbetert sociale interactie.

Rozemarijn

Rozemarijn (Rosmarinus officinalis) is een stimulerend kruid. Het verhoogt de activiteit van bètagolven in de hersenen, die belangrijk zijn voor bewuste aandacht en concentratie. Men voelt zich actiever, frisser en alerter.
Rozemarijn verhoogt de aanmaak van dopamine, serotonine, adrenaline en acetylcholine. Het verbetert het geheugen, de concentratie en de motivatie en werkt als een natuurlijk antidepressivum.

Nootmuskaat

De olie van nootmuskaat (Myristica fragrans) heeft als werkzame stof myristicine. Myristicine heeft een kalmerend effect en vermindert hyperactiviteit. Aan de andere kant heeft het een stimulerend effect op de hersenfuncties. Het wordt omgezet in stoffen die een gelijkaardige werking hebben als amfetamine, maar dan in veel mindere mate. Het remt de afbraak van noradrenaline, adrenaline en acetylcholine. Nootmuskaat verbetert het leervermogen en het geheugen, vermindert angst en depressie en geeft een algemeen goed gevoel.

Passiebloem

Passiebloem (Passiflora incarnata) is bekend als een kalmerend, ontspannend en angstremmend kruid. Het wordt ook gebruikt als natuurlijk slaapmiddel. Het heeft echter geen verdovend effect op verstandelijke prestaties en geheugen. Passiebloem vermindert angst, onzekerheid, sociale teruggetrokkenheid en concentratiestoornissen.

Ballote

Ballote (Ballota nigra) is een natuurlijk kalmeermiddel. Het bevat fenylpropanoïden, die inwerken op de benzodiazepine- en dopaminereceptoren. Ballote heeft een sedatief effect bij hyperactiviteit, rusteloosheid, nervositeit, stress, irritatie en agressie.

Plantencombinaties als alternatief voor medicatie

Een combinatie van jatamansi, pepermunt, basilicum, rozemarijn en nootmuskaat is effectief bij zowel ADHD als ADD. Bij hyperactiviteit en onrust kan ook ballote toegevoegd worden. Bij aandachtstoornissen, angst en onzekerheid biedt passiebloem een extra ondersteuning.

Hilde Maris
Primrose Farma

Referenties

1. Prabhu V, Karanth KS, Rao A. Effects of Nardostachys jatamansi on biogenic amines and inhibitory amino acids in the rat brain. Planta Med. 1994 Apr;60(2):114-7.
2. Li P, Matsunaga K, Yamamoto K, et al. Nardosinone, a novel enhancer of nerve growth factor in neurite outgrowth from PC12D cells. Neurosci Lett. 1999 Sep 24;273(1):53-6.
3. López V, Martín S, Gómez-Serranillos MP, et al. Neuroprotective and neurochemical properties of mint extracts. Phytother Res. 2010 Jun;24(6):869-74.
4. Moss M, Hewitt S, Moss L, et al. Modulation of cognitive performance and mood by aromas of peppermint and ylang-ylang. Int J Neurosci. 2008 Jan;118(1):59-77.
5. Orhan I, Kartal M, Kan Y, et al. Activity of essential oils and individual components against acetyl- and butyrylcholinesterase. Z Naturforsch C. 2008 Jul-Aug;63(7-8):547-53.
6. Linck VM, da Silva AL, Figueiró M et al. Effects of inhaled Linalool in anxiety, social interaction and aggressive behavior in mice. Phytomedicine. 2010 Jul;17(8-9):679-83.
7. Sayorwan W, Ruangrungsi N, Piriyapunyporn T, et al. Effects of inhaled rosemary oil on subjective feelings and activities of the nervous system. Sci Pharm. 2013 Jun;81(2):531-42.
8. Sasaki K, El Omri A, Kondo S, et al. Rosmarinus officinalis polyphenols produce anti-depressant like effect through monoaminergic and cholinergic functions modulation. Behav Brain Res. 2013 Feb 1;238:86-94.
9. Muchtaridi, Subarnas A, Apriyantono A, et al. Identification of compounds in the essential oil of nutmeg seeds (Myristica fragrans Houtt.) that inhibit locomotor activity in mice. Int J Mol Sci. 2010 Nov 23;11(11):4771-81.
10. Pytte M1, Rygnestad T. [Nutmeg-more than a spice]. [Article in Norwegian] Tidsskr Nor Laegeforen. 1998 Nov 20;118(28):4346-7.
11. Daels-Rakotoarison DA, Seidel V, Gressier B, et al. Neurosedative and antioxidant activities of phenylpropanoids from ballota nigra. Arzneimittelforschung. 2000 Jan;50(1):16-23.

Simpele recepten zonder gist, koemelk en suiker: Risotto

De trouwe volgers van deze website weten het al, ik ben al lange tijd op een dieet waarbij ik onder andere geen gist, koemelk en minimaal suiker gebruik. Dit omdat ik jarenlang met vage maag- en darmklachten rondliep die, blijkt achteraf, te maken hebben met een gist- en koemelkintolerantie. Na bijna twee jaar bezig te zijn met dit dieet heb ik samen met mijn vriend wat leuke en simpele gerechten gevonden die zich prima lenen voor een doordeweekse avondmaaltijd. Hierbij een van mijn favorieten: risotto!

Omdat ik ook met een aantal groenten, varkensvlees en een aantal andere producten moet oppassen zijn dit redelijk basic ingrediënten geworden. Uiteraard kan je naar wens groenten, kruiden en andere ingrediënten toevoegen. Leer jezelf wel aan om alle pakjes te lezen die je koopt! Je zal je verbazen in hoeveel producten gist, melkbestanddelen en suiker verstopt zit.

Risotto zonder gist, koemelk en suiker

Risotto is een gerecht waar je eigenlijk alles in kan gooien wat je lekker bij elkaar vindt smaken. Een simpele en dieetvriendelijke oplossing voor doordeweeks die wij met enige regelmaat gebruiken is onderstaand recept.

Risotto zonder gist koemelk suiker ADHD
Risotto zonder gist koemelk suiker ADHD

Ingrediënten voor 2-3 personen

1 pak risottorijst
1 zakje roerbakgroenten en/of wortel, courgette, prei, taugé
1 gerookte kipfilet
1 ui
2 tenen knoflook
2 eetlepels gistvrije bouillonpoeder (natuurwinkel) of een bouillonblokje zonder gist
2 flinke scheuten droge witte wijn
1 stuk zachte geitenkaas met korst (ongeveer 150 gram)
Peper, zout en groene kruiden naar smaak

Werkwijze

1. Snij de kip, groenten en knoflook, kook water voor de bouillon, zet de bouillon klaar, zorg dat de verpakking van de geitenkaas af is en zet alle andere ingrediënten klaar. Ik vind het handig om risotto in een grote kookpan te maken, neem een ruime pan om er zeker van te zijn dat alles er op het einde ook nog inpast.

2. Kook de risotto volgens de verpakking. Begin met een scheutje plantaardige boter in de pan met wat knoflook en ui, voeg de eerste lading bouillon toe wanneer de risotto er wat glazig uit begint te zien. Hou er rekening mee dat de risotto met kleine scheutjes vocht in 20 tot 30 minuten klaar is. Zorg dus voor een relaxed hoofd, een glaasje wijn en wat achtergrondmuziek zodat je niet halverwege raakt afgeleid. Als je het lekker vindt kan je een deel van de bouillon vervangen met wat droge witte wijn. Ik gooi er op gevoel altijd een flinke scheut in voor de smaak.

3. Wanneer de risotto beetgaar is voeg je de groenten en kip toe. Dit kan je het beste geleidelijk aan doen en de groenten en kip gelijk door de risotto heen roeren. Roer de risotto met groenten en kip zo’n 5 tot 10 minuten door, dan zijn de groenten nog lekker beetgaar en de kip goed warm.

4. Neem wat flinke stukken geitenkaas en gooi die in de pan. Roer de risotto voorzichtig door, dan smelt de kaas niet helemaal op. Je kan voor de gezelligheid een stukje geitenkaas bewaren om op het bord bovenop de risotto te leggen. Een druppeltje honing of balsamico kan ook lekker zijn.

Het belangrijkste bij risotto is dat de rijst goed gaar is en de andere ingrediënten een goede mix van smaak en textuur hebben. Ik vind het lekker om de groenten beetgaar te hebben omdat de geitenkaas vrij zacht is, de risotto zit daar qua textuur weer precies tussenin. Dit is typisch een gerecht wat zich leent om mee te variëren en spelen. We zijn dus heel benieuwd naar jouw recept. Eet smakelijk!

Meer recepten en informatie over ADHD, dieet en darmproblemen.

Danitsja Koster

FacebookTwitterWebsite

Beeld over ADHD verandert in de wetenschap

Congres Dit is ADHDDat het beeld over ADHD de laatste jaren is verandert, dat is wel duidelijk. Behandelwijzen, symptomen en oorzaken van de aandoening zijn in de loop der jaren aangepast, anders benadert en van naam verandert. Zelfs het woord ‘aandoening’ is tegenwoordig niet meer de juiste manier om ADHD te beschrijven. Er is veel gebeurt sinds Minimal Brain Damage in 1947 haar intrede deed (vroegere benaming van gedragsproblemen vergelijkbaar met ADHD).

Congres ‘Dit is ADHD’

Op 28 oktober zal het congres ‘Dit is ADHD’ in Utrecht plaatsvinden wat zich richt op de wetenschappelijke, psychologische en medische veranderingen ten aanzien van ADHD. Het congres is gericht op wetenschappers, psychologen en andere professionals die met kinderen en jongeren met ADHD werken. De focus ligt op nieuwe ontwikkelingen en inzichten uit de medische en wetenschappelijke wereld.

Discussie over ADHD

Kijkend naar het programma lijkt het een gevarieerde en interessante dag te gaan worden waar leken en ADHD’ers zelf ook wat uit kunnen halen. De entree zal voor de meeste mensen iets te prijzig zijn om voor de gezelligheid heen te gaan dus op basis van het gepubliceerde programma wil ik wat onderdelen uitlichten. Want het lijkt erop dat een aantal fel bediscussieerde onderwerpen tijdens het congres aan bod zullen komen welke voor spannende conclusies kunnen gaan zorgen.

Neurologie en ADHD

Het programma is grofweg in te delen in een deel over de oorzaken en aanwijzers van ADHD die in de hersenen te vinden zijn en methoden om ADHD te kunnen behandelen. In het eerste deel van de dag wordt de indeling van subtypen van ADHD besproken en wordt er gekeken naar de ontwikkeling van neuro imaging technieken die de circuits in de hersenen kunnen bekijken die geassocieerd worden met ADHD. Deze techniek zou een mogelijke doorbraak kunnen betekenen in een meer persoonlijke benadering van het behandelen van ADHD en het bestaansrecht van ADHD. Want er zijn nog steeds voldoende mensen die niet geloven dat het bestaat of de ernst ervan in willen zien. Ook is er ruimte voor een update over de huidige kennis van ADHD in relatie tot onder andere DSM V (psychologisch handboek). Daarnaast is er een lezing gewijd aan executief functioneren in relatie tot de hersenen bij ADHD, wat onder andere plannen en bijsturen inhoudt. Dit kan een duidelijk beeld schetsen van de moeilijkheden waar veel ADHD’ers mee kampen en hoe dat neurologisch in elkaar steekt.

Behandelmethoden ADHD

Naast de huidige stand van de ontwikkeling van neuro imaging en de neurologische kant van ADHD ben ik ook heel benieuwd naar de verschillende presentaties over behandelmethoden bij ADHD. Methoden als neurofeedback, coaching bij plannen, cogmed training, functietraining met behulp van een computerspel en persoonlijk begeleiden komen aan bod. Nu ben ik in de veronderstelling dat elke ADHD’er andere behoeften en moeilijkheden heeft dus ook baat zal hebben bij andere behandelwijzen. Het kan zeer interessant zijn om in kaart te brengen welke methoden bij welke behoeften passen om zo de problematiek van een ADHD’er doelgericht aan te kunnen pakken door een of meerdere therapie- en coachingmethoden aan te wenden.

Beeldvorming ADHD veranderd

Kortom, dit congres kan wat verklarende beelden schetsen en spannende conclusies opleveren. Ik ben vooral heel benieuwd of de bevindingen van deze lezingen en discussies worden gepubliceerd zodat de bevindingen van wetenschappers en onderzoekers gespecialiseerd in neurologie, psychologie en ADHD voor het grote publiek beschikbaar zijn en kunnen bijdragen aan de brede en hopelijk kloppende beeldvorming. Het is alvast een prettig idee dat zowel kinderen als volwassenen met ADHD aan bod zullen komen, op deze manier komt het met de beeldvorming en het wetenschappelijk inzicht rondom ADHD uiteindelijk wel goed.

Danitsja Koster
FacebookTwitterWebsite

ADHD en sociale omgang op het werk

Loesje baas ontvriendenLaten we even eerlijk zijn, ADHD zet je niet ‘uit’ wanneer je naar je werk gaat. Was het maar zo’n feest. In plaats daarvan hebben de meeste ADHD’ers juist op het werk moeite met hun ADHD-trekjes en het gevoel dat ze niet alles uit zichzelf (kunnen) halen.

Hoe ga je hiermee om? Gebruik je medicatie, zoek je heil in hulpmiddelen en trucs, stel je collega’s en managers op de hoogte of juist niet? Hoe zorg je ervoor dat je het beste uit jezelf haalt zonder jezelf voorbij te lopen en in je typische ADHD valkuilen te trappen? Het lijkt erop dat er nog veel is te winnen voor ADHD’ers op de werkvloer, want lang niet iedereen kan even open zijn over ADHD en bijbehorende issues.

Medicatie voor ADHD

Veel ADHD’ers hebben vroeger of later te maken met de keuze om wel of geen medicatie te gaan gebruiken. Er zijn genoeg voor- en nadelen te bedenken, ik vind dat iedereen voor zichzelf moet besluiten of hij/zij voldoende baat heeft bij bepaalde medicatie of niet. Ik gebruik het met vlagen, dat ligt voornamelijk aan mijn ADHD trouwens. Er zijn periodes dat ik het gebruik en het prima gaat, maar na bijvoorbeeld een vakantie of drukke periode komt de klad er weer in. Ik merk wel dat ik er profijt bij heb dus ik ben vandaag weer begonnen met het nemen van Ritalin, voornamelijk om me op mijn werk beter te kunnen concentreren en voldoende energie te hebben om het werk goed af te ronden. Want welke tips, trucs en hulpmiddelen je allemaal inschakelt, voor sommige ADHD’ers is medicatie onvermijdelijk.

Hulpmiddelen ADHD

Naast medicatie, die ik dus niet zo heel structureel inneem, heb ik uiteraard wat tips en trucs in de afgelopen jaren geperfectioneerd. Een van mijn grootse reddingen is ‘het lijstje’. Het to do-lijstje, de papieren agenda, een Word-document met actiepunten: het lijstje is de afgelopen twee decennia mijn redding geweest. Door middel van een lijstje kan ik overzicht aanbrengen in mijn taken, prioriteiten stellen, data en tijden aan bepaalde klussen hangen en mezelf dwingen deze opgelegde deadlines te vervullen. Zeker op mijn werk heb ik zo zaken voor mezelf kunnen inplannen zodat ik niet een dag van te voren ineens bedenk dat ik een enorm project moest opleveren waar ik nog niks voor had gedaan en kan ik niks vergeten. Want ja, ik ben echt een vergiet als ik zaken niet opschrijf. Daarnaast werk ik met kleurcodes in mijn email en overzichten in Excel, zijn de mappen op mijn computer akelig netjes geordend en bevestig ik alle afspraken die ik maak per email. Op die wijze heb ik overzicht, kan ik niks vergeten en kan ik altijd terug vinden wat er is afgesproken of opgeleverd. Dat geeft een hoop rust in den Kopf kan ik je vertellen.

Sociale omgang met ADHD

Het je anders voelen dan de rest en het gevoel hebben nooit echt ergens bij te horen omdat mensen jou niet begrijpen/jij andere mensen niet begrijpt is een beetje inherent aan ADHD en stoornissen uit het autismespectrum. Veel ADHD’ers hebben het gevoel anders te zijn dan anderen en niet helemaal begrepen te worden. Dat kan ervoor zorgen dat je je niet helemaal thuis voelt op een plek en niet de ruimte hebt of neemt om volledig jezelf te zijn. Ik merk bijvoorbeeld aan mezelf dat ik in een professionele omgeving minder van mezelf loslaat en bewust een rustige, professionele en daarmee misschien ook minder opvallende kant van mezelf te laten zien.

Professionele uitstraling

Ik lijk op het werk rustig en serieus, soms vraag ik me af of ik daarmee mezelf teveel op de achtergrond plaats. De gekke opmerkingen, rare dansjes, associatieve gedachten en impulsieve acties die mijn familie en partner van me gewend zijn zullen weinig collega’s en managers van mij zien. Dit omdat ik het enerzijds niet erg gepast vind (al heb ik alleen maar bij organisaties gewerkt waar dat echt wel kon) en anderzijds omdat ik me nooit volledig op m’n gemak heb gevoeld. Nu zal dit niet alleen maar met ADHD te maken hebben, maar ik ben wel benieuwd hoe andere ADHD’ers hiermee omgaan. Bindt je in op het werk om zo professioneel over te komen, of heb/neem je de ruimte om jezelf te zijn?

Openheid over ADHD of niet?

De onvermijdelijke vraag over ADHD en werk is natuurlijk: ben je open over je ADHD op het werk? In mijn omgeving merk ik dat ADHD’ers vaak redelijk terughoudend zijn met het delen van hun ADHD op het werk. Gaandeweg zijn er redelijk wat ADHD’ers die de stap durven te zetten om het aan een aantal directe collega’s te vertellen, maar zeker managers en HR of P&O liggen nogal gevoelig. Dit zal zeker te maken hebben met de huidige beeldvorming rondom ADHD en de crisis waar we gezellig in zitten. Daarnaast kan je je afvragen of je er goed aan doet het te delen.

Lange weg te gaan voor professionele ADHD’er

In het vorige bedrijf waar ik werkte was vrij veel openheid en persoonlijke ruimte omdat het een klein bedrijf is. Daarnaast was ik bezig met mijn zoektocht naar ADHD terwijl ik daar werkte en wilde graag mijn leidinggevende en direct collega’s daarin betrekken, het wordt anders wel heel lastig te verklaren dat je zoveel naar de dokter bent. Ik heb daar toen de ruimte gekregen uit te leggen wat het is en wat het met mij doet, maar ik merk achteraf toch dat ik niet zoveel mezelf ben geweest als dat ik misschien had kunnen zijn.

In het bedrijf waar ik nu werk is de persoonlijke aandacht wat kleiner omdat het bedrijf groter is. Ik heb met een paar directe collega’s gedeeld dat ik ADHD heb en hoe ik daarmee omga, maar in het management is dit niet bekend. Ik hoef het niet perse geheim te houden, maar het is ook nog niet echt ter sprake gekomen. Misschien dat ik toch ergens verwacht dat er negatief over geoordeeld gaat worden als mensen mij als werknemer nog niet goed kennen, dus ik kijk wat dat betreft eerst de kat uit de boom. Daarnaast zie ik ook niet echt in wat het management of ik ermee opschieten om hier een big deal van te gaan maken. Ik functioneer naar behoren of zelfs beter en doe dat lekker op eigen kracht. Misschien dat ik in de loop der tijd er wel meer openheid aan wil geven juist om de positieve beeldvorming te bevorderen, maar dan wel pas op het moment dat ik mijn sporen heb verdient.

Naiad

So You Mean I’m Not Lazy, Stupid Or Crazy?

druk_werkEen paar jaar geleden heb ik een fantastisch boek aangeschaft: ‘So You Mean I’m Not Lazy, Stupid Or Crazy?’ Deze titel is een thema geweest in vrijwel heel mijn volwassen leven. Niet dat die al erg lang is, maar toch. Zolang als ik mij kan herinneren voel ik mij al lazy, stupid en crazy. Soms de een, dan weer een combinatie van die drie.

Toch echt ADHD

Vanochtend werd me voor de tweede keer in mijn leven door een gediplomeerd psychiater verteld dat ik ADHD, het gemengde type, heb. De eerste psychiater was gespecialiseerd in ADHD bij volwassenen maar het was zo’n relatief niet-erg-uitgebreid onderzoek dat ik toch mijn twijfels bleef houden, of in elk geval naar de buitenwereld toe mezelf nog verontschuldigend opstelde, alsof de diagnose niet helemaal waar zou kunnen zijn. Vanochtend werden me een aantal van deze illusies flink ontnomen door een psychiater die al 30 jaar met ADHD bezig is en hiervoor huisarts is geweest. De man vond ik prettig, ietwat apart (op een goede manier) maar zeer vaardig. Tenminste, zo kwam hij op mij over.

Geen twijfel mogelijk

Na een pre-intake, intake, lichamelijk onderzoek en vanmorgen dan het psychiatrisch onderzoek, kwam zijn conclusie. ADHD – gemengd type. Na heel veel praten, schrijven, wiebelen en denken van mijn kant zei hij: “het is erg duidelijk, vind je niet?” Waarop ik hem vragend aan keek. “Met alle informatie die ik van je heb is er geen twijfel mogelijk. Je scoort NEGEN VAN DE NEGEN.” Vervolgens voegde hij iets toe wat me bijna tranen in mijn ogen bracht. “Maar we gaan onze best doen je te helpen.”

Eindelijk bevestiging

enthousiastIk kan niet beschrijven hoe fantastisch en bevrijdend het gevoel was dat me bekroop. De man had zulke rake observaties dat ik er ongemakkelijk van werd. En dat was ik al. “Je hebt zeker al lang een gevoel van voortdurende onderprestatie?” vroeg hij me. Ja. JA! Dit is voor mij, denk ik, de hele kern van waarom dit alles me zo raakt. Een soort van bevestiging van al die moeite die ik doe, alle energie die ik stop in me aanpassen en me concentreren, opletten, rustig zijn en allerlei impulsen onderdrukken. Enorme moeite hebben met het filteren van prikkels. Nadenken voordat ik iets zeg. Nadenken voordat ik iets doe. Wat voor anderen zo natuurlijk is is voor mij zo ontzettend moeilijk en energieopslokkend. “Je hebt het gevoel dat je voortdurend op je tenen loopt?”Ja. “Dingen worden je vaak teveel waardoor je je moet terugtrekken?” Ja. “Dat moet allemaal vreselijk vermoeiend en lastig voor je zijn.” Ja. Ja. En ja. Dank u, dank u, dank u, meneer.

Ik krijg een coach.

Willeke Markenstein

Zaterdagavond 21:00 uur: Seks

adhd-hoofd-seksAgenda’s op papier, digitale agenda’s, to do lijsten op papier, digitale to do lijsten, geeltjes, post-its, lijstjes op de koelkast, niets vergeten schijnt een belangrijke zaak te zijn in ons dagelijks leven. De ADHD’er heeft voor alles wel een lijstje of een plek om plotselinge invallen op te schrijven. Ondertussen stellen we verschillende piepjes en pop-ups in om er zeker van te zijn dat we niets vergeten.

Behalve voor tijd met onze geliefde. En dus ook seks.

Seks in de agenda?

Maar seks plan je toch niet in? Ik stel je gelijk een wedervraag. Waarom niet? Lunch plan je in, een afspraak met de kapper zet je in de agenda, die borrel met collega’s heb je tijd voor vrijgemaakt. En voor je Ritalin gaat netjes een alarmpje af. Zoiets fijns als een avondje met je lief, afgesloten met een partijtje vrijen, zou dan nog belangrijker moeten zijn.

Maar dan gaat het spontane eraf!

Zin in seks komt niet opzetten als honger of dorst. Daar moet je hard voor werken. Een spontane vrijpartij vraagt om de juiste omstandigheden. Die omstandigheden creëer je zelf. Er zijn zoveel redenen om het niet te doen.

Ik noem druk. Druk in je hoofd. ‘Ik heb geen ruimte in mijn hoofd voor andere dingen, hoor’. Ondertussen veeg je die hand op je buik weer weg. Je ligt in je bed, terwijl je gedachten alle kanten op schieten. Het komt niet eens in je op om initiatief te nemen.

Oeps, vergeten…

volle agenda adhdOf een volle agenda, impulsief iedere vrije minuut volproppen met belangrijke, maar vooral minder belangrijke zaken. En dan je partner gewoon vergeten. Want je moet nog zoveel doen. Je voelt je gejaagd. Dat gevoel van altijd maar door moeten, omdat je anders je werk niet af krijgt. Het werk, dat je zelf in je agenda hebt gezet.

En vergeet ook de hyperfocus niet. Niet alleen je eega vervaagt in het niets. Ook de rest van de wereld verdwijnt, omdat je compleet in je spelcomputer opgaat. Spelcomputer mag je vervangen door entertainment en/of werk van eigen keuze.

Lief vindt dat niet leuk! Jijzelf waarschijnlijk ook niet.

Hoe dan wel?

Stap 1: Zoek je lief op en deel hem of haar mee dat je aanstaande zaterdagavond een date wilt.

Stap 2: Incasseer de vreemde blikken die jouw kant op komen.

Stap 3: Leg uit dat je deze blog hebt gelezen. Leg dan uit dat je de zaken, hierboven besproken, herkent.

Stap 4: Pak jullie agenda’s en schrijf de afspraak erin.

Stap 5: Laat je nog even herinneren aan de afspraak, zodat je hem ook echt opvolgt.

Stap 6: Relax en veel plezier!

Hoe je de avond invult, mag je lekker zelf weten. Zolang je er maar voor zorgt, dat telefoon, sociale media en andere storende factoren uitstaan. Even geen piepjes en pop-ups, maar tijd voor elkaar.

Door Zafanja
Illustratie door Evelien Stougie

Diclaimer: Soms zijn oorzaken en gevolgen ingewikkelder. Lees meer op www.seksualiteit.nl over geen zin in seks. Heb je het idee dat je hulp kunt gebruiken? Zoek dan een deskundige in de buurt om jou en/ of je partner te ondersteunen. Bijvoorbeeld een geregistreerd seksuoloog via nvvs.info of PSYQ (klik hier voor handige links).

ADHD glossy Suzan!¡ op weg naar groots succes

ADHD SuzanDe nieuwe glossy over ADHD genaamd Suzan!¡ is in korte tijd had op weg een grote schare fans te verzamelen. Eind 2012 zijn initiatiefnemers Suzan Otten-Pablos en Angelique Bergsma met begonnen met het opbouwen van een website en netwerk. Nu, enkele maanden later, is een flinke redactie toegewijd bezig met blogs schrijven en artikelen voor het glossy voorbereiden.

De redactie van het magazine is een bonte verzameling ADHD’ers, ADD’ers, professionals, ouders van kinderen met ADHD of ADD en mensen die zich op de een of andere manier bezig houden met deze aandoening. Op de website zijn weblogs te vinden over uiteenlopende onderwerpen met verschillende invalshoeken en visies op ADHD. Elke tekst en redacteur geeft een kijkje in zijn of haar perceptie van ADHD of leven met ADHD. Zo ontstaat er een bonte verzameling van ervaringen en vragen over ADHD. Inderdaad, helemaal in lijn met mensen met ADHD. Dit beloofd veel voor het uit te brengen glossy.

Suzan!¡ is te volgen op Facebook onder de naam ADHD Glossy en op Twitter via @ADHDglossy. Volg ook de laatste ontwikkelingen op de site van Suzan!¡. Halverwege dit jaar moet de eerste editie in de winkels liggen. Bij deze wensen wij Suzan!¡ heel veel succes toe met het uitbrengen van de eerste glossy.

Danitsja Koster

FacebookTwitterWebsite

"Je kunt je leven enorm verrijken door neurofeedback therapie"

mediterende_vrouwNelleke Hendriks is psycholoog en neurofeedback therapeut en overtuigd van de kracht van neurofeedback therapie voor volwassenen en kinderen met ADD en ADHD. Volgens deze ervaren therapeut kunnen veel klachten veroorzaakt door ADD en ADHD grotendeels verdwijnen door behandeling van een neurofeedback therapeut. Dit alles zonder medicatie en bijwerkingen. Dit klinkt heel mooi, maar wat houdt het precies in?

Wat is neurofeedback therapie?

“Wanneer hersengolven uit balans zijn kunnen klachten ontstaan. Hersengolven corrigeren niet uit zichzelf, neurofeedback therapie helpt ze weer in balans te brengen. De hersenen worden door de therapie flexibeler gemaakt in de aanmaak van de hersengolven. De therapie kan helpen bij klachten veroorzaakt door ADHD, depressie, burn-out, slaapproblemen en angst. Er zijn verschillende soorten ADHD. Bij een bepaald type ADHD maken mensen aan de voorkant van de hersenen langzame golven aan terwijl ze op dat moment snellere hersengolven moeten produceren. Dat kan klachten veroorzaken zoals slechte concentratie en impulsiviteit. De QEEG scan die van te voren wordt afgenomen meet de hersengolven op 19 punten op het hoofd en vergelijkt die met een database van mensen die geen klachten hebben. Aan de hand daarvan is te zien welke golven niet in balans zijn en ook op welke punten van de hersenen dat het geval is.”

Neurofeedback behandeling

“Tijdens de therapiesessies worden twee punten op het hoofd tegelijkertijd behandeld. De cliënt krijgt sensoren op het hoofd, waarmee de metingen worden gedaan . Deze metingen worden zichtbaar gemaakt en gecontroleerd op de computer. De cliënt krijgt een dvd te zien of muziek te horen. Daarbij krijgt hij of zij feedback van de hersengolven doordat het geluid zachter of harder wordt of het beeld donkerder of lichter wordt. De hersenen worden zo aangezet om ‘beter hun best te doen’. De hersenen worden als het ware beloond als ze de goede hersengolven aanmaken. Door vele oefeningen worden de hersenen getraind en flexibeler.”

“De sessies zijn niet intensief, je kan daarna nog gewoon fietsen of autorijden. De cliënt ervaart het als relaxed een filmpje kijken of muziek luisteren. Omdat de hersenen worden getriggerd bij te stellen en in feite hard werken tijdens de sessie kan het in het begin wel vermoeiend zijn, maar de meeste mensen hebben er weinig last van.“

Vormen neurofeedback therapie

“Neurofeedback wordt op verschillende manieren uitgevoerd. Soms wordt maar op een beperkt van het hoofd gemeten en behandeld. Degenen die zich neurofeedbacktherapeut noemen kunnen ook verschillende achtergronden hebben. Sommige opleidingen duren maar een paar weekenden en daar heb je geen academische opleiding voor nodig. Ik heb eerst een academische opleiding psychologie gedaan en daarna een postdoctorale opleiding neurofeedback van een jaar.
Ik heb dus een aardige wetenschappelijke ondergrond voor deze therapiesoort.”

Voor welke klachten is het geschikt?

“De neurofeedback therapie is een wetenschappelijk bewezen therapievorm voor mensen met ADHD. Ook mensen met epilepsie, depressie, angst, autisme en burn-out kunnen baat hebben bij neurofeedback therapie. Ernstige afwijkingen in de hersenen kunnen niet worden behandeld, dat is zaak voor een neuroloog. Ik zie dat mensen met ADHD zich onder andere beter kunnen concentreren, ze worden minder impulsief, ze kunnen hun dagelijkse bezigheden beter organiseren en er is minder chaos in hun hoofd. Daarnaast zie ik in mijn praktijk dat mensen zich lang niet meer zo druk maken om in feite kleine tegenslagen en daarom een gelukkiger leven leiden na de therapie. De resultaten zijn blijvend, dus dat is zeker de moeite waard.”

Gezondheid cliënt

“In principe kan iedereen de therapie volgen. Het is van belang dat de cliënt in elk geval een gemiddelde intelligentie heeft en rustig kan blijven zitten tijdens de behandeling zodat de metingen accuraat zijn. Er is geen nazorg nodig en cliënten hoeven na de behandeling niet bepaalde dingen te doen of te laten om het resultaat te behouden. Het is wel van belang dat de omgeving waarin de cliënt leeft enige rust, regelmaat, opgeruimdheid en gezond eten biedt, maar dat is voor iedereen van belang.”

Klachten ADD en ADHD

“Eigenlijk kunnen alle klachten die met ADD en ADHD gepaard gaan worden behandeld met neurofeedback therapie. Denk bijvoorbeeld aan burn-out, slapeloosheid, vastlopen op het werk, blijven malen, stress, veel piekeren, van een mug een olifant maken, met tien dingen tegelijk bezig zijn, snel afgeleid zijn, spullen kwijt raken, afspraken vergeten en geen puf meer hebben na een werkdag. Veel cliënten die met klachten in de praktijk komen weten waar het mis gaat, maar blijken niet in staat er zelf wat aan te doen.“

Medicatie en neurofeedback therapie

“Mensen die medicatie voor ADHD gebruiken kunnen daarnaast neurofeedbacktherapie volgen. In overleg met de arts kan de medicatie worden afgebouwd omdat de symptomen van ADHD door de therapie verminderen. In het algemeen heeft neurofeedbacktherapie geen ondersteuning van medicatie nodig voor de ADHD. Maar het kan wel nodig zijn voor andere klachten zoals depressie of angst.”
“Sommige cliënten gebruiken liever geen medicatie uit overtuiging of omdat ze bang zijn een dosis te vergeten. Ook hebben cliënten last van het moment wanneer de medicatie is uitgewerkt en een nieuwe pil moet worden ingenomen. Het voordeel van neurofeedback is dat je dat probleem niet hebt en er zijn geen bijwerkingen.”

Op zoek naar een behandelaar

“Om een goede therapeut te vinden kan je vragen naar de achtergrond van de therapeut en welke opleiding hij of zij heeft gevolgd. Er is geen officiële opleiding voor neurofeedback therapeuten en in principe mag iedereen zich therapeut noemen. Als psycholoog heb je een gedegen opleiding en achtergrond voor de achterliggende werking van neurofeedback en de psychische problemen van de cliënten.

Resultaten neurofeedback therapie bij ADD en ADHD

“Cliënten vertellen dat ze zo blij zijn dat het goed gaat en dat ze complimentjes krijgen. Hun partners zijn ook heel blij met de veranderingen die ze zien. Het geeft mij vreugde als een cliënt zich zoveel beter voelt. Ze kunnen beter hun weg vinden, zijn weerbaarder, kruipen niet meer in hun schulp en verschuilen zich niet ongemerkt voor de buitenwereld. Een van mijn cliënten heeft op de koksschool gezeten en kreeg het maar niet voor elkaar om ’s avonds na het werk voor zichzelf te koken. Nu komt hij thuis en kookt hij een goede maaltijd voor zichzelf. Hij is daar heel erg gelukkig mee.”
“Je kunt je leven zoveel verrijken en je talenten optimaal gebruiken als je je klachten laat behandelen met neurofeedback therapie. Na de behandeling zal je grotendeels zijn verlost van je klachten en kan je dingen doen die je wilt doen. Dit kan allemaal zonder medicijnen en zonder bijwerkingen. Sommige mensen vinden het duur, maar het is een investering in jezelf en je hoeft het bedrag niet in een keer neer te tellen. Je krijgt er enorm veel voor terug dus het is de investering zeker waard.”

Met dank aan Nelleke Hendriks van Neuro FB Functioneer Beter.

Danitsja Koster

FacebookTwitterWebsite