Danitsja
Eva van Gorp heeft onderzoek gedaan naar de impact van ADHD op het zelfbeeld en welbevinden van kinderen en jongeren op school. Onder andere aan de hand van de enquete die door veel van jullie is ingevuld, heeft zij een beeld kunnen schetsen van de impact van ADHD op het zelfbeeld van kinderen en hoe volwassenen terug kijken op de schoolperiode. In een drieluik zetten we de belangrijkste resultaten op een rijtje, het hele onderzoek is te lezen via deze link.
Psycho-educatie ADHD
De drie steekproefgroepen, met name de respondenten uit de onderwijssector, de ADHD’ers zelf evenals specialisten uit de zorgsector, stellen dat een betere psycho-educatie noodzakelijk is. De ADHD’ers geven aan dat ADHD als ontwikkelingsstoornis niet echt gekend was in de periode dat ze school liepen. Slechts dertien procent van de respondenten had ook pas een diagnose voor de leeftijd van achttien. Dit gebrek aan psycho-educatie van zowel leerkrachten als de ADHD’ers destijds, lijken de antwoorden dan ook te beïnvloeden. Vandaar dat het zelfbeeld van een kind met ADHD waarschijnlijk negatiever ingeschat wordt door een grote meerderheid van de leerkrachten uit de steekproefgroep. Verder werd de lagere- en middelbare schooltijd door de ADHD’ers aanzienlijk negatief ervaren, is er bij hen vaak sprake van een negatief welbevinden en is er sprake van een hoge aanwezigheid van depressies, angst- en persoonlijkheidsstoornissen.
De overgrote meerderheid van de respondenten uit de steekproefgroep ‘leerkrachten lagere school’, geeft aan niet of onvoldoende geïnformeerd te zijn over leerstoornissen en ADHD ten tijde van hun opleiding. Minder dan een derde van de leerkrachten geeft aan bijscholing over ADHD genoten te hebben, terwijl op een enkeling na, alle leerkrachten reeds ADHD’ertjes in hun klassen hebben gehad. Een meerderheid van de ‘leerkrachten in opleiding’ meldt eveneens dat het onderwerp ADHD nog steeds niet of onvoldoende aan bod komt, wat de trend enkel bevestigt.
Informatie leerkrachten over leerstoornissen
Conclusie: De overheid onderschat de impact die leerkrachten en scholen hebben op het welbevinden en de verdere toekomst van leerlingen met een beperking. De specialisten benadrukken de prominente rol die het onderwijs inneemt bij vroeg-detectie, maar wijzen er tegelijkertijd op dat er een gebrek aan psycho-educatie heerst in het onderwijs en soms ook bij de de centra leerlingenbegeleiding. .
Het gebrek aan psycho-educatie heeft een negatieve invloed op het welbevinden van ADHD’ers. Het is echter onmogelijk om het positieve effect aan te tonen van een doorgedreven psycho-educatie in de ruime omgeving van opgroeiende ADHD’ertjes, vermits deze factor onvoldoende aanwezig is om deze stelling te kunnen onderbouwen. Het is duidelijk dat het onderwijs een enorme impact heeft op de vorming van het zelfbeeld bij kinderen met ADHD en bijgevolg ook op hun welbevinden. Tot op heden kan deze invloed overwegend negatief genoemd worden. We kunnen dan ook besluiten dat het stellen van een ADHD-diagnose één ding is, terwijl passende begeleiding voor het kind met de beperking een ander ding blijft. Er werden gelukkig reeds stappen in de goede richting gezet.
Succes of falen al jong bepaald
Het succes of het falen van een individu met ADHD in zijn of haar verdere leven, wordt in grote mate bepaald door de manier waarop de omgeving in het jonge leven van dit individu anticipeert op ADHD en indien een vroegtijdige diagnose gekoppeld wordt aan adequate ondersteuning. Het zelfbeeld van een lagereschoolkind met ADHD, ondanks de beperking, kan zeker positief evolueren indien het kind in kwestie, kan terugvallen op de juiste begeleiding van de zorgsector, ouders, individuele leerkrachten, school en CLB als overkoepelend orgaan. Tot op heden blijkt nog steeds een gebrek aan psycho-educatie maar het begin van een positieve evolutie is gemaakt.
De enquêtes tonen volgende significante cijfers:
- Leerkrachten met meer dan 20 jaar ervaring hebben geen enkele opleiding over leerstoornissen genoten; bij 31% van de leerkrachten met 10 tot 20 jaar ervaring en 43% van de leerkrachten met minder dan 10 jaar ervaring vormt dit wel al een onderdeel van het studie curriculum;
- ADHD’ers: 34% van de respondenten onder de leeftijd van 30 jaar kreeg een diagnose voor de leeftijd van 18 jaar tegenover 1% van de respondenten die ouder zijn dan 30.
Negatief zelfbeeld bij ADHD
De mening over de invloed van ADHD (en het gebrek aan psycho-educatie) op het zelfbeeld en het welbevinden verschilt nogal: volgens de leerkrachten is de verdeling negatief/positief relatief gelijklopend, terwijl die volgens de ADHD’ers zelf overwegend negatief is, vooral wanneer bovendien sprake is van comorbiditeit wat bij ADHD vaker dan gemiddeld het geval is. De enquêtes kunnen de positieve invloed van psycho-educatie onvoldoende aantonen maar dit wordt wel bevestigd door de diepte-interviews en het literatuuronderzoek. Om deze conclusie hard te maken met resultaten uit het onderwijs en de betrokken ADHD’ers zelf, is verder onderzoek in de toekomst noodzakelijk.
De eindconclusie luidt dat een gedegen kennis van de ontwikkelingsstoornis bij het individu en de ouders, in combinatie met professionele begeleiding en een effectief M-decreet kunnen voorkomen dat een kind in een ‘negatieve spiraal’ terecht komt. Wat zoveel betekent als dat het kind sociaal minder kwetsbaar wordt en meer kans heeft op een gelukkige toekomst. Een vervolgonderzoek naar de impact van het M-decreet op de schoolervaring van leerlingen met een beperking zal in de toekomst uitsluitsel kunnen geven over de doeltreffendheid. Zo kan onderwijs een positieve impact hebben op het welbevinden van kinderen met ADHD.
Meer weten over dit onderzoek of benieuwd naar de bronnen? Bekijk het hele verslag.